راز اقتصادی بزرگ ترین آب شیرین کن های جهان
به گزارش آزینیک، یک کارشناس حوزه آب اظهار داشت: تجربه جهانی نشان میدهد که بزرگ ترین آب شیرین کن های دنیا تا سه میلیون مترمکعب در روز تولید دارند و هر چه ظرفیت تولید بیشتر باشد، هزینه تمام شده کاهش پیدا می کند.
علی اصغر اعلم الهدی رییس سابق انستیتو آب و انرژی و استاد بازنشسته دانشگاه شریف در گفتگو با خبرنگار مهر با تشریح سابقه فعالیتهای پژوهشی و اجرائی در حوزه آب و انرژی، از ۱۰ سال تلاش مستمر این مجموعه برای توسعه فناوری های بومی نمک زدایی سخن گفت.
این کارشناس علمی ضمن مرور تاریخچه تشکیل انستیتوی تخصصی آب در دانشگاه شریف اضافه کرد: این انستیتو از دهه ۵۰ با نگاه بطورکامل بین رشته ای شکل گرفت؛ جایی که اساتید و متخصصانی از حوزه های عمران، سازه، شیمی، فیزیک و متالورژی کنار هم فعالیت می کردند. دلیل این تنوع تخصصی هم روشن بود؛ برای ساخت سامانه های نمک زدایی – که امروز آنرا با عنوان آب شیرین کن می شناسند – باید به مسایل خوردگی، رفتار آب شور و فناوری ساخت تجهیزات مقاوم توجه می شد.
اعلم الهدی اضافه کرد: این مرکز از سال ۵۳ تا ۷۱ دارای ردیف بودجه مستقل از سازمان برنامه بود و به عنوان یکی از مراکز پژوهشی سطح یک فعالیت می کرد. در سال ۱۳۵۳ بودجه آن معادل یک میلیون دلار بود و حتی یک مرکز تحقیقاتی دو هکتاری نیز در بوشهر داشتیم که امروز بخشی از دانشگاه خلیج فارس است. سامانه آب شیرین کن تولید شده در سال ۵۳ بازهم در آن محل قرار دارد.
این پژوهشگر باسابقه با اظهار تاسف از توقف فعالیتهای رسمی این انستیتو اظهار داشت: از سال ۷۱ بودجه مرکز قطع و جذب هیات علمی نیز متوقف گردید. خیلی از اعضاء باتجربه بازنشسته شدند و این مجموعه در عمل از چرخه اصلی خارج شد.
رئیس پیشین انستیتو آب درباره ی فعالیتهای خود در دوره همکاری با معاونت علمی توضیح داد: از سال ۹۲ دبیرخانه کارگروه آب معاونت علمی را در همین انستیتو اداره می کردیم و هدف اصلی، احیای جریان توسعه فناوری آب بود. در این نوبت، سند توسعه فناوری آب را تدوین کردیم که توسط مرکز پژوهش های مجلس در دی ماه ۹۴ منتشر گردید.
او اضافه کرد: پیگیری های ما سبب شد مفاد در رابطه با فناوری آب در برنامه ششم توسعه وارد شود. مطابق ماده ۳۵ تا ۳۷ این برنامه، دولت موظف بود ۳۰ درصد آب آشامیدنی جنوب کشور را از راه نمک زدایی تامین و ۳۰ درصد راندمان استحصال و مصرف آب را افزایش دهد؛ هرچند این قانون بطور کامل اجرا نشد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد که توسعه فناوری های بومی نمک زدایی امروز بالاتر از هر زمان دیگری ضروریست، چون که کشور در راه حرکت به طرف اقتصاد دریا محور قرار دارد و احتیاج به فناوری های پایدار و بومی در این زمینه بطورکامل محسوس است.
بررسی جانمایی شهرها، میزان نیاز شرب و صنعت، و تراکم جمعیت در کنار ساحل
اعلم الهدی با تشریح جزئیات اجرای ماده در رابطه با خرید آب نمک زدایی شده از سرمایه گذاران داخلی، بر نقش دانشگاه ها، جهاد دانشگاهی، مراکز پژوهشی و شرکتهای دانش بنیان در انتقال فناوری تاکید کرد.
وی با اشاره به تبصره در ارتباط با وزارت نیرو اظهار داشت: طبق این قانون، وزارت نیرو موظف بود آب نمک زدایی شده را از سرمایه گذاران داخلی خریداری کند، با این شرط که تا پایان برنامه، ۷۰ درصد سامانه ها و تجهیزات تولید داخل باشند و انتقال فناوری کم کم صورت گیرد. ما ابتدا احتیاج به واردات فناوری داشتیم، اما هدف این بود که کم کم، تولید و ساخت تجهیزات بطورکامل داخلی شود.
رئیس سابق انستیتو آب و انرژی ضمن اشاره به اهمیت اقتصاد دریا محور اظهار داشت: دو سوم شهرهای پرجمعیت دنیا کنار دریا قرار دارند. اگر بخواهیم اقتصاد دریا محور را توسعه دهیم، نیازمند منابع آب نمک زدایی شده هستیم؛ برای اینکه خیلی از مناطق ساحلی کشور همچون ۱۲۰۰ کیلومتر ساحل خلیج فارس و دریای عمان، منابع رودخانه ای ندارند. بررسی جانمایی شهرها، میزان نیاز شرب و صنعت، و تراکم جمعیت در کنار ساحل از ضروریات این برنامه است.
وی تاکید کرد: برای موفقیت پروژه های آب و انرژی و اقتصاد دریا محور، ضروری است سازوکار مدیریت میدانی و پشتیبانی علمی تقویت شود، چون که فاصله طولانی محل کار تا خانواده و دشواری های عملیاتی در مناطق صنعتی ساحلی، همچون مشکلات اجرائی این طرح هاست.
اعلم الهدی با تکیه بر اهمیت تامین آب در مناطق ساحلی کشور اظهار داشت: امنیت سواحل خلیج فارس و دریای عمان تنها با حضور مرزنشینان و ساکنان محلی حفظ می شود. برای توسعه اقتصاد دریا محور، نیازمند آب آشامیدنی، آب صنعتی، آب کشاورزی و حق آبه محیط زیست هستیم و برای هر بخش، فناوری خاصی مورد نیاز است.
این کارشناس حوزه آب و انرژی اضافه کرد: برای سامانه های بزرگ تر، مانند تامین آب چندین هزار نفر، باید به مقیاس اقتصادی و ظرفیت بهینه تولید توجه کرد. تجربه جهانی نشان داده است که بزرگ ترین آب شیرین کن های دنیا تا سه میلیون مترمکعب در روز تولید دارند و هر چه ظرفیت تولید بیشتر باشد، هزینه تمام شده کاهش پیدا می کند. در مقابل، سامانه های کوچک گوناگون احتیاج به نیروی انسانی، تجهیزات و زیرساخت های گوناگون دارند که کارآیی اقتصادی را پایین می آورد.
وی تاکید کرد: در طراحی شبکه های تامین آب، باید شعاع توزیع و فاصله محل تولید تا مصرف به دقت بررسی شود. همچنین، میتوان از فناوری های بومی و سنتی بهره برد؛ مانند استفاده از بخار هوا برای جمع آوری رطوبت که پیشینیان ما در مناطق خشک و ساحلی با روش هایی مانند ایجاد گودال و هدایت رطوبت به خاک انجام می دادند. این شیوه ها می توانند پایه ای برای توسعه تکنولوژی های جدید مانند گلخانه های دریایی و سامانه های خنک کننده ارزان باشند.
او در ادامه اظهار داشت: ترکیب فناوری های مدرن و سنتی، بهینه سازی ظرفیت تولید و توجه به اقتصاد مقیاس، کلید موفقیت در تامین پایدار آب و توسعه پایدار سواحل کشور است.
توسعه فناوری بومی نمک زدایی و آب شیرین کن ها؛ از سنت تا نوآوری دانشگاهی
وی درباره ی نقش دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در توسعه فناوری بومی اظهار داشت: در سال ۱۳۹۷ کمیته نمک زدایی وزارت علوم با مشارکت دانشگاه صنعتی شریف و نمایندگان دانشگاه های مختلف تشکیل و نخستین کتابچه شامل امکانات و تجهیزات موجود در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور منتشر گردید. هدف، ایجاد نقشه راه علمی و فناوری برای توسعه بومی سامانه های نمک زدایی و اتصال پایان نامه های تحصیلات تکمیلی به پروژه های کاربردی بود.
این پژوهشگر با اشاره به تجربیات شرکتهای خصوصی و سرمایه گذاران حوزه آب و انرژی اضافه کرد: حال بالاتر از ۸۰ درصد خیلی از تجهیزات، در داخل کشور ساخته می شوند و تحریمها تاثیری بر تولید داخلی ندارند. این موفقیت، نتیجه سیاستگذاری صحیح و همکاری دانشگاه، صنعت و دولت می باشد.
وی در آخر تاکید کرد: برای توسعه اقتصاد دریا محور و مدیریت منابع آب، ضروری است که هر حوزه علمی و صنعتی به شکل میان رشته ای و هدفمند فعالیت کند و دانشگاه ها مسئولیت تربیت نیروی متخصص و تولید فناوری های داخلی را بر عهده داشته باشند. حرف آخر اینکه بسیاری از اعضاء باتجربه بازنشسته شدند و این مجموعه در عمل از چرخه اصلی خارج شد. مطابق ماده ۳۵ تا ۳۷ این برنامه، دولت موظف بود ۳۰ درصد آب شرب جنوب کشور را از طریق نمک زدایی تأمین و ۳۰ درصد راندمان استحصال و مصرف آب را افزایش دهد؛ هرچند این قانون به طور کامل اجرا نشد. همچنین، می توان از فناوری های بومی و سنتی بهره برد؛ مانند استفاده از بخار هوا برای جمع آوری رطوبت که پیشینیان ما در مناطق خشک و ساحلی با روش هایی مانند ایجاد گودال و هدایت رطوبت به خاک انجام می دادند.
منبع: آزینیك
این مطلب آزینیک را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط آزینیک
نظرات خوانندگان آزینیک در مورد این مطلب
لطفا شما هم در مورد این مطلب نظر دهید