مركز پژوهش های مجلس منتشر كرد؛

گزارش نظارتی قانون پشتیبانی از شرکت های دانش بنیان

گزارش نظارتی قانون پشتیبانی از شرکت های دانش بنیان

به گزارش آزینیک، گزارش نظارتی ارزیابی عملکرد قانون پشتیبانی از شرکتهای دانش بنیان نشان داده است که نرخ تأسیس شرکتهای نوپا کاسته شده و از نظر مؤلفه های نهادی کسب و کارهای فناورانه وضعیت مساعدی حکمفرما نیست.


به گزارش آزینیک به نقل از مهر، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن (گروه فناوری های نوین) مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، گزارش نظارتی ارزیابی عملکرد قانون پشتیبانی از شرکت ها و مؤسسات و تجاری سازی اختراعات و نوآوری ها را با نگاهی به روند توسعه کارهای دانش بنیان در کشور در آستانه تدوین برنامه هفتم توسعه را منتشر نموده است. در بخشی از این گزارش نظارتی آمده است: یافته های موجود در رابطه با نحوه فعالیت شرکت های دانشبنیان طی دوره تقریبا ۱۰ ساله حاکی از آنست که: + تعداد شرکت های دانشبنیان (نوپای نوع ۱ و ۲، تولیدی نوع ۱ و ۲) طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ از ۵۵ شرکت به حدود ۷ هزار شرکت رسیده است. + تعداد شرکت های دانشبنیان تولیدی نوع ۲ بر سایر انواع شرکت های زیست بوم نوآوری غالب است (حدود ۵۶ درصد کل شرکت ها) + شرکت هایی که در چهار حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (۲۳ درصد)، برق و الکترونیک (۲۲ درصد)، ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته (۲۲ درصد) و هم صنایع شیمیایی (۱۴ درصد) فعالیت دارند، بخش اعظم شرکت های دانشبنیان را به خود اختصاص می دهند. + نزدیک به ۵۰ درصد کل شرکت های دانش بنیان در تهران و مابقی در سایر استان ها همچون اصفهان، البرز، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و فارس مستقر هستند. عمده استان ها هم در سه حوزه ساخت ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته، محصولات مبتنی بر تکنولوژی های شیمیایی و سخت افزارهای برق، الکترونیک و لیزر و فوتونیک فعالند. + به صورت متوسط تنها ۱۷ درصد شرکتها و واحدهای فناور مستقر در پارک ها از نوع دانش بنیان هستند. + میزان درآمد محصولات دانش بنیان و اشتغالزایی این حوزه برمبنای درآمد کل و اشتغال شرکت های دانش بنیانی که تأییده های لازم را دریافت کرده اند، گزارش می شود. کاهش نرخ تأسیس شرکت های نوپا و تبدیل آنها به شرکت های تولیدی تحلیل یافته ها و اطلاعات باتوجه به توزیع شرکت های دانش بنیان برپایه نوع و سطح و زمینه فعالیت، همینطور روند تأسیس شرکت های جدید و نوپا، نحوه پراکنش شرکت های دانش بنیان در استان ها و استقرار آنها در پارک های علم و فناوری و ارزیابی مواردی همچون اشتغال، درآمد، صادرات، نحوه تأمین مالی فناوری و مؤلفه های شاخص جهانی نوآوری نشان میدهد نرخ تأسیس شرکت های نوپا و تبدیل آنها به شرکت های تولیدی هم بسیار پایین آمده است. روند کند رشد و بلوغ شرکت های دانش بنیان و هسته های فناور مستقر در پارک ها میزان فعالیت و درآمد پارک ها هم مبین این حقیقت است که روند رشد و بلوغ شرکت های دانش بنیان و هسته های فناور مستقر در پارک ها کند است و ممکنست ظرفیت زیست بوم نوآوری کشور از منظر شرکت های دانش بنیان بعنوان بازیگران کلیدی این عرصه در آینده با چالش جدی مواجه شود. عدم موفقیت نظام علمی به هدایت نتایج تحقیقات به سمت توسعه کسب و کارهای نوآورانه این درحالی است که عمده تمرکز نظام علم و فناوری و نوآوری کشور بر آموزش عالی و خلق دانش بوده و هرچند تابحال در تربیت نیروی دانشگاهی و محتوای علمی بهتر از سایر مؤلفه های نوآوری عمل کرده، اما در هدایت نتایج تحقیقات و نیروی متخصص به سمت ایجاد و توسعه کسب و کارهای نوآورانه موفقیت قابل قبولی نداشته است. محیط نهادی (اعم از محیط سیاسی، قانونی و کسب و کار) هنوز پس از گذشت ۱۰ سال از اجرای قانون پشتیبانی از شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان برای توسعه این فعالیت ها مساعد نشده و جذب دانش و انتشار فناوری و تأمین مالی به کمک بخش خصوصی هم به سبب ضعف ها و نقص های موجود در تقویت پیوندها از قبیل ارتباط دانشگاه و صنعت، خوشه سازی و شبکه سازی، ارتباطات بین المللی و تربیت نیروی کار دانشی و رفع انحصار و رقابت غیرعادلانه با مشکل مواجه می باشد. در این میان نحوه عرضه آمار کارهای دانش بنیان هم معمولا برپایه درآمد و اشتغال کل شرکتهاست که لزوماً معادل با درآمد واقعی حاصل از کارهای دانش بنیان نیست و باید ملاحظاتی از قبیل هزینه کرد تحقیق و توسعه به درآمد این شرکتها را در هنگام عرضه آمار و داده ها در نظر گرفت. از طرفی، برنامه های دوره ای پیمایش عملکرد نوآورانه شرکتها در راه سیاست گذاری هم با جدیت دنبال نشده و به روز نمی شوند و برنامه های راهبردی شفافی برای بهره مندی از ظرفیت شرکتها و کارهای دانش بنیان در سطح استانی و کاهش تمرکز و تجمع آنها در استان هایی نظیر تهران تابحال عرضه نشده است. بررسی وضع موجود در حوزه کارهای دانش بنیان ۱. تعداد شرکت های دانش بنیان برحسب نوع تعدادکل شرکت های دانش بنیان تأیید شده مرکز شرکتها و مؤسسات دانش بنیان از ۵۵ شرکت در سال ۱۳۹۲ به ۶ هزار و ۶۷۱ شرکت تا فروردین ۱۴۰۱ رسیده است که ۴ هزار و ۳۰۷ شرکت از نوع تولیدی و ۲ هزار و ۳۶۴ شرکت از نوع نوپا نامگذاری شده اند. روند دانش بنیانی شرکتها طی سال های ابلاغ قانون تا به امروز رو به افزایش است. شیب این حرکت در سال های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ زیاد است، اما در سال ۱۴۰۰ کندتر شده است و دلیل کندی روند را میتوان به سختگیری ها در اعطای تأییدیه و توجه بیشتر به کیفیت کارهای دانش بنیانی این شرکتها در مقابل افزایش صرفا کمی آنها منتسب کرد. در شش ماهه اول سال ۱۴۰۰ از میان ۲ هزار و ۶۴۴ درخواست ارزیابی شده متقاضیان، ۴۰ درصد موفق به دریافت تأییدیه شده و بقیه رد شده اند. با وجود به تمرکز بر پشتیبانی از شکل گیری شرکتهای نوپا و تولیدی نوع ۱ در سال های ابتدایی اجرای قانون، از سال ۱۳۹۶ به بعد تعداد شرکت های تولیدی نوع ۲ رو به افزایش هستند. هم اکنون این شرکتها بیشتر از ۵۵ درصد شرکت های دانش بنیان را شامل می شوند و سهم قابل ملاحظه ای را در آمار منتسب به درآمد و اشتغال این حوزه دارا هستند. ۲. روند تأسیس شرکت های جدید دانش بنیان روند و میزان تأسیس شرکت های جدید دانش بنیان طی سال های اخیر کاهش قابل ملاحظه ای داشته است. به نحوی که در سال ۱۳۹۹ تنها ۳ درصد کل شرکت هایی که موفق به دریافت تأیید دانش بنیان شده اند تازه تأسیس بوده اند. شرکت های حوزه نرم افزار و فناوری اطلاعات همچنان بیشتر از سایر شرکتهای نوپا درحال شکل گیری هستند و میزان تأسیس شرکت های دانش بنیان جدید در زمینه دارو و هم کشاورزی و زیست فناوری بشدت پایین و به صفر نزدیک شده است. عدم توان رقابت با شرکت های بزرگ یا بالغ شده بخصوص در حوزه دارو و فرآورده های دارویی و احتمال شکل گیری انحصار در بعضی حوزه ها، در حوزه زیست فناوری و کشاورزی، مسائلی از قبیل شیوه های سنتی کشاورزی، ضعف نفوذ فناوری در زنجیره و نبود ترویج مناسب که بر پذیرش و بازار محصولات زیست فناورانه اثرگذار می باشد را هم میتوان از عوامل محدودکننده دانست. ۳. توزیع شرکت های دانش بنیان برحسب زمینه فعالیت شرکت هایی که در چهار حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، برق و الکترونیک، ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته، صنایع شیمیایی فعالیت دارند، بخش اعظم شرکت های دانش بنیان را به خود اختصاص می دهند. سهم شرکت های دانش بنیان کشاورزی، صنایع غذایی و زیست فناوری خیلی کم است و حدود ۴ درصد کل شرکت ها را می سازند. ۴. تعداد شرکت های دانش بنیان نوپا و تولیدی به تفکیک استان ها نزدیک به ۵۰ درصد کل این شرکت ها در تهران مستقر هستند و شامل ۱۰۸۸ شرکت نوپا و ۲۱۷۲ شرکت تولیدی هستند. بخش عمده این شرکتها در اصفهان، البرز، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و فارس متمرکز هستند. این استان ها نسبت به سایر استانهای کشور سهم بسیاری در تولید ناخالص داخلی داشته و زیرساختها و واحدهای صنعتی بیشتری دارند و استانه ای همسایه تهران نظیر البرز، قم، قزوین و مرکزی هم متأثر از موقعیت تهران، تعداد بیشتری شرکت دانش بنیان را نسبت به سایر نقاط کشور به خود اختصاص داده اند. ۵. نحوه پراکنش زمینه فعالیت شرکت های دانش بنیان به تفکیک استان ها فراوانی شرکت های فعال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در تهران (۳۱ درصد) کردستان (۳۱ درصد)، خراسان جنوبی (۳۰ درصد) و یزد (۲۶ درصد) بالاتر از سایر زمینه های فعالیت دانش بنیانی در این استانهاست. ۶. تعداد پارک های علم و فناوری به تفکیک استان ها آمار نشان میدهد به غیر از تهران با ۱۳ پارک علم و فناوری تعداد زیادی از استان ها یک پارک علم و فناوری دارند. هرچند همه استانهای کشور دارای پارک علم و فناوری هستند اما درصد شرکت های دانش بنیان مستقر در این پارک ها نسبت به کل واحدهای فناور و صنعتی پارک ها بین ۷ تا ۴۸ درصد متغیر است و به صورت متوسط ۱۷ درصد واحدهای فناور مستقر در پارک های علم و فناوری از نوع دانش بنیان هستند. این آمار در تهران از منظر تعداد پارک هم قابل توجه است. با وجود ۱۳ پارک علم و فناوری و ۱۲۷۴ واحد فناور در آنها، تا سال ۱۴۰۰ تنها ۱۹۷ واحد دارای تأییدیه دانش بنیانی در آنها وجود داشته است که معادل با ۱۵/۵ درصد از کل شرکت هایی است که در این ۱۳ پارک حضور دارند. آمار مشخصی از پارک های علم و فناوری و حتی پردیس های فناوری خصوصی در کشور وجود ندارد حدود ۸۲ درصد از کل درآمد پارک های علم و فناوری تنها به ۷ پارک شامل پارک علم و فناوری پردیس، پارک علم و فناوری سمنان، شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان، پارک علم و فناوری خراسان رضوی، پارک علم و فناوری قم، پارک علم و فناوری فارس و پارک علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات تعلق دارند و خیلی از شرکت های نوپای دانش بنیان نتوانسته اند مراحل رشد و بلوغ خویش را به خوبی طی کنند. ۷. تعداد شاغلان شرکت های دانش بنیان تعداد کل شاغلان انواع مختلف شرکت های دانش بنیان با روند تقریبا ثابتی رو به افزایش است و مجموع شاغلان تا سال ۱۴۰۰ به ۲۳۰ هزار نفر رسیده است. ۸۰ درصد این شاغلان در شرکت های تولیدی نوع ۲ مستقر هستند. شرکت های نوپا و تولیدی نوع ۱ درمجموع ۲۰ درصد کل شاغلان دانش بنیان را دربرمی گیرند که معادل با ۴۶ هزار نفر تا سال ۱۴۰۰ است. ۸. درآمد حاصل از کارهای دانش بنیان آمار رسمی از میزان درآمد محصولات دانش بنیان با فناوری های برتر منتشر نشده است. برآوردها نشان میدهد درآمد شرکت های دانش بنیان در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان (۴ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور در آن سال) بوده که تنها ۱۰ درصد آن به شرکت های دارای فناوری های پیشرفته و شرکت های نوپا متعلق است و ۹۰ درصد باقیمانده در اختیار شرکتهای دارای فناوری های متوسط رو به بالا قرار دارد. یافته های این گزارش نشان میدهد با شروع روند افزایش تأییدیه های دانش بنیانی شرکت های تولیدی نوع ۲ از سال ۱۳۹۶ درآمد کل اظهاری شرکت های دانش بنیان هم از سال پس از آن (۱۳۹۷) به صورت نمایی افزایش داشته است. علت اینست که در احتساب درآمد حاصل از کارهای دانش بنیان، درآمد کل شرکتها بعنوان معیار اعلام می شود و نه آن بخش از درآمد که صرفا به توسعه کارهای دانش بنیان پرداخته شده است. این در حالیست که ممکنست بخش قابل ملاحظه ای از درآمد کل ذکر شده، از راه عرضه خدمات یا فروش محصولات غیردانش بنیان این شرکتها حاصل شده باشد، بدین جهت درآمد و اشتغال کل شرکت هایی که تأیید دانش بنیانی دارند لزوماً به منزله ایجاد اشتغال یا درآمدزایی دانش بنیانی محسوب نمی گردد.
۹. صادرات محصولات با فناوری های برتر و دانش بنیان برپایه گزارش بانک جهانی میزان صادرات محصولات با فناوری های پیشرفته ایران نسبت به کل صادرات صنعتی کشور طی چند سال قبل به صورت متوسط ۱ درصد بوده و نه تنها نسبت به کشورهای توسعه یافته ای نظیر آلمان بلکه از کشورهایی نظیر ترکیه و هند هم پایین تر است. کشور چین با رشدی فوق العاده به سهم ۳۰ درصدی صادرات محصولات فناورانه به کل صادرات صنعتی خود رسید و سهم صادرات فناورانه چین حتی از متوسط جهانی هم فاصله زیادی دارد. مقدار واقعی و دقیق شاخص صادرات محصولات با فناوری بالا و محصولات دانش بنیان یکی از موضوعهای مورد اختلاف و بحث در کشور است. در صادرات محصولات دانش بنیان، گمرک صرفا حجم صادرات شرکت های دانش بنیان ازطرف گمرک به شورای عالی عتف عرضه می شود. در آمار گمرک، اطلاعات صادرات برخی اقلام همچون نرم افزارها یا بازی های کامپیوتری یا اقلام دفاعی پیشرفته لحاظ نمی شود و ازاینرو در بعضی مواقع آمار عرضه شده توسط نهادهای بین المللی با آمارهای داخلی متفاوت می باشد. مقایسه صادرات محصولات با فناوری برتر قبل از قانون پشتیبانی از شرکتها و مؤسسات دانش بنیان مصوب (۱۳۸۹) و بعد از اجرایی شدن قانون در سال (۱۳۹۲) نشان می دهد، ظرفیت صادرات محصولات فناورانه تغییری نکرده است. هرچند باید اثر تحریم ها بر این رکود را که شروع آن با قطعنامه های شورای حکام در فاصله سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ بوده و در ادامه بر شدت آنها افزوده شده است در نظر گرفت. ۱۰. تأمین مالی کارهای دانش بنیان در کشور تخمین دقیق هزینه های اقتصادی (اعم از هزینه های آشکار و ضمنی) تولید محصولات دانش بنیان در کشور امکان پذیر نیست، اما شناسایی و بررسی برخی هزینه های آشکار نشان میدهد بخش عمده ای از هزینه توسعه کارهای دانش بنیان و تجاری سازی محصولات بر دوش دولت می باشد. تصویر جامعی از میزان فعالیت نهادهای خصوصی تأمین مالی تجاری سازی فناوری در کشور وجود ندارد و سهم نهادهایی با سرمایه گذاری جسورانه و سایر نهادهای تأمین مالی همچون فرشتگان کسب وکار یا نهادهای تأمین مالی جمعی در کشور ما نسبت به بار نزدیک به ۷۰ درصدی که دولت در مجموع و از طرق مختلف (مالیات، گمرک، هزینه کرد مستقیم در تحقیق و توسعه و تأمین سرمایه های اولیه از صندوق توسعه ملی) متحمل می شود بسیار ناچیز است. ازسویی دیگر، تأمین شرایط دریافت تسهیلات از بانکها و مؤسسه های مالی از قبیل میزان مشخص سپرده گذاری، وثیقه گذاری و بازپرداخت وام ها برای شرکت های دانش بنیان بخصوص نوپا خیلی مشکل است. درنتیجه بانکها عملاً با صندوق نوآوری و شکوفایی و لحاظ کردن سهم خود در پرداخت وام به کارهای دانش بنیان مشارکت چندانی ندارند و این روش تأمین مالی هم برای بخش زیادی از کسب و کارهای فناور مؤثر واقع نشده است.
۱۱. وضعیت ایران برپایه شاخص جهانی نوآوری و زیرشاخص های آن ایران در شاخص جهانی نوآوری سال ۲۰۲۱ از میان ۱۳۲ کشور رتبه ۶۰ را به دست آورده است. بررسی زیرشاخصها و ارکان آن نشان میدهد از نظر مؤلفه های نهادی کسب و کارهای فناورانه (محیط سیاسی، قانونی و کسب و کار) وضعیت مساعدی حکمفرما نیست. در جذب دانش و انتقال فناوری، ایجاد پیوندهای نوآوری از راه ارتباط دانشگاه و صنعت و یا خوشه سازی و شبکه سازی و ارتباطات بین المللی تحقیق و توسعه ضعیف عمل شده است. هرچند در زمینه سرمایه انسانی و پژوهش و برخی خروجی های دانشی ازجمله خلق دانش اوضاع بهتر بوده و ایران از نظر نیروهای شاغل به تحصیل در آموزش عالی رتبه نهم و در خلق دانش (که به صورت عمده به انتشارات علمی مرتبط است) رتبه چهاردهم در بین کشورها را داراست، اما از نظر کارکنان دانشی به سبب کمبود نیروی متخصص و حرفه ای دانشی (با مدارک دکتری و کارشناسی ارشد) در شرکتها و صنایع، کمبود آموزش های علمی و رسمی به کارکنان و سهم اندک بخش کسب وکار در تحقیق و توسعه وضعیت مطلوبی ندارد.
در قسمت دیگری از گزارش نظارتی ارزیابی عملکرد قانون پشتیبانی از شرکت ها و مؤسسات و تجاری سازی اختراعات و نوآوری ها به تحلیل عملکرد کارهای دانش بنیان در کشور در قالب قانون پشتیبانی از شرکتها و مؤسسات دانش بنیان پرداخته شده است. - غالب بودن تعداد شرکت های دانش بنیان تولیدی نوع ۲، کاهش نرخ تأسیس شرکت های نوپا و تبدیل آنها به شرکت های تولیدی وضعیت تبدیل شرکتهای نوپا به تولیدی نشان می دهد، حدود ۲۰ درصد این شرکتها قادرند از نوپا به تولیدی تبدیل شوند. کمبود منابع مالی مورد نیاز در مراحل عمر اولیه کسب و کارهای نوپا و ضعف در جذب سرمایه از یکسو و عدم توان رقابت با شرکتهای بزرگ و بالغ از طرف دیگر، سبب شده انگیزه تأسیس و عرصه فعالیت محدود شود. - روند کند رشد و بلوغ شرکتهای دانش بنیان مستقر در پارک های علم و فناوری بنظر می رسد در گام اول باید نحوه پایش و ارزیابی پارک های علم و فناوری مورد بازبینی قرار گرفته و مباحثی از قبیل دسته بندی پارک های علم و فناوری برپایه نوع و کارکرد، پایش عملکرد و تمدید مجوز فعالیت برپایه شاخص های در رابطه با خصوصیت هر پارک و هم امکان دریافت حمایت های دولتی به مدت محدود و مشخص و مبتنی بر عملکرد حتما در سیاست های تشویق و پشتیبانی از نهادهای برتر حامی تجاری سازی لحاظ شود. تشویق و تسهیل تأسیس پارک های علم و فناوری تخصصی باتوجه به ظرفیت ها و نیازهای استان ها بخصوص به کمک خیرین و وقف کنندگان هم تاثیر قابل ملاحظه ای خواهد داشت. - مشکلات کسب و کاری پیش روی استارت آپها و شرکتهای دانش بنیان بخصوص فعالان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بررسی بازار کسب و کارهای استارت آپی نشان میدهد حوزه «خدمات و ابزارهای پایه فناوری اطلاعات» و «اینترنت اشیا» جذاب تر از سایرین بوده و درمجموع نزدیک به ۳۷ درصد از کل استارت آپها در این حوزه فعالیت می نمایند. استارت آپها به لحاظ تعداد کارمند و ساختار اداری با شرکتها بسیار متفاوت هستند. تعداد کم کارمندان، پاره وقت بودن آنان و ماهیت کاری بخصوص در استارت آپهای حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات سبب توسعه کسب وکار به شیوه آزادکاری، دورکاری یا کارهای پاره وقت شده است. اما این شیوه های کاری در نظام تأمین اجتماعی به رسمیت شناخته نمی شوند، از اینرو تقویت زیرساخت قانونی و مقرراتی تأمین اجتماعی و تعریف سازوکار مناسب برای بیمه افراد پاره وقت در توسعه این نوع کسب وکارها ضرورت دارد. - سهم اندک شرکت های دانش بنیان کشاورزی، صنایع غذایی و زیست فناوری نسبت به سایر زمینه های فعالیتی دانش بنیان حدود ۴ درصد از کل شرکتهای دانش بنیان تأیید شده را شرکتهای فعال در حوزه کشاورزی، صنایع غذایی و زیستفناوری می سازند. این در حالیست که دو بند سیاستی از سیاست های کلی برنامه هفتم توسعه ابلاغی مقام معظم رهبری به صورت مستقیم معطوف به کارهای کشاورزی در ایمنی و سلامت مواد غذایی، حفظ و ارتقای ذخایر ژنتیکی و توسعه فناوری های زیستی است. تقویت ظرفیت های دانش بنیانی و رفع موانع و چالش هایی که ریسک بالای سرمایه گذاری در عرصه های کشاورزی و زیستی و پذیرش فناوری را کم کند در امتداد کمک به تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه بشدت احساس می شود. - نبود برنامه های دوره ای پیمایش عملکرد نوآورانه شرکتها در راه سیاستگذاری اولین پیمایش نوآوری ایران در بازه زمانی ۱۳۹۱-۱۳۹۳ با هدف شناسایی زیست بوم نوآوری کشور از راه بررسی رفتار و عملکرد نوآورانه بنگاه ها در حوزه های منتخب انجام شد و پس از دور اول اجرا، بروزرسانی نشده است. یافته های آن پیمایش نشان داد که حمایتهای مالی دولت بر نوآوری های فرایندی، سازمانی و بازاریابی شرکت های دانش بنیان و نوپا، تاثیر مثبتی داشته است اما به نوآوری محصولی این شرکتها کمکی نکرده است. - نبود برنامه و راهبردهای شفاف برای بهره مندی از ظرفیت شرکتها و کارهای دانش بنیان در سطح استانی اغلب شرکتهای دانش بنیان در استان هایی با زیرساخت های صنعتی و حول کارخانه ها و شهرک های صنعتی مستقر شده اند. اما توسعه کارهای دانش بنیان استانی متناسب با ظرفیت های آمایش سرزمین باید به صورت شفاف و هدفمند در برنامه های دولت و نهادهای متولی کارهای دانش بنیان قرار گیرد. این فعالیت ها باید متمرکز بر تقویت شرکتهای کوچک و نوپا با ابزارهای سیاستی مختلف و اتصال کارهای آنها به نیازها و تقاضاهای شرکتهای بزرگ تر باشند؛ مخصوصاً در استانهای مرزی که تعداد شرکتهای نوپا و بزرگ دانش بنیان مستقر در آنها با یکدیگر برابری می کنند. - نحوه عرضه آمار کارهای دانش بنیان و ضرورت دقت، شفافیت و تجمیع آمار و اطلاعات کارهای دانش بنیان در کشور عرضه سالانه میزان اشتغال و فروش و صادرات محصولات دانش بنیان ازجمله آمار کلیدی تعیین نقش و سهم اقتصاد دانش بنیان شمرده می شود. اما نحوه عرضه این آمار و میزان آنها همواره از مبحث های بحثبرانگیز میان متخصصان و متولیان این حوزه است. برپایه آخرین نتایج آمارگیری از کارهای تحقیق و توسعه شرکت های دانش بنیان کشور در سال ۱۳۹۸ که بتازگی مرکز آمار ایران منتشر نموده است، کل هزینه کرد تحقیق و توسعه شرکت های دانش بنیان کشور (اعم از تولیدی و نوپا) در آن سال و به ازای ۲۳۰۷ شرکت، حدود ۴۱ هزار میلیاردریال است که معادل ۳/۴ درصد مجموع درآمد کل همه این شرکتهاست. - تمرکز بر آموزش عالی و خلق دانش بدون سرریز آن به خروجی های نوآوری هرچند کشور تابحال در خلق دانش و تربیت نیروی دانشگاهی و آموزش عالی بهتر از سایر مؤلفه های نوآوری عمل کرده است، اما در هدایت نتایج تحقیقات و نیروی متخصص به سمت ایجاد و توسعه کسب و کارهای نوآورانه موفقیت قابل قبولی نداشته است. ضمن این که بنظر می رسد مسیر تدوین بخشنامه های مرتبط و اهتمام دستگاه های اجرایی به تحقق مفاد قانون جهش تولید بخصوص در بحث اعطای اعتبارات مالیاتی بسیار پرپیچ و خم باشد. در قسمت دیگری از گزارش نظارتی ارزیابی عملکرد قانون پشتیبانی از شرکت ها و مؤسسات و تجاری سازی اختراعات و نوآوری ها به برخی گزاره های سیاستی و راهبردهای عملیاتی به منظور
توسعه کارهای دانش بنیان در بستر برنامه هفتم توسعه اشاره شده است. پژوهشها نشان داده است ابزارهای سیاستی توسعه کارهای دانشبنیان تابحال به طور عمده برای ایجاد زیرساختهای قانونی و مقررات گذاری و تأمین مالی مستقیم تحقیق و توسعه است و وقت بسیاری برای ساخت چارچوب ها و قوانین صرف شده است اما در اجرا خروجی ها رضایتبخش نیست. علاوه بر این، خیلی از برنامه ها و راهبردهای تقویت تجاری سازی ازسوی دولت معمولا بر طرف عرضه فناوری یعنی پشتیبانی از پژوهشها و سوق دادن اعتبارات دستگاه های اجرایی و شرکتهای وابسته به دولت به سمت تحقیق و توسعه متمرکز بوده و سهم ابزارهای سیاستی همچون تحریک طرف تقاضا، آینده نگاری، میانجی گری و اتصال شرکتهای دانش بنیان به صنعت
بسیار ناچیز است. بدین منظور برنامه هفتم توسعه که سیاستهای کلی آن برپایه پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت بنا نهاده شده، چارچوبی است که می تواند محورهای زیر را از منظر سیاست گذاری و اجرا در حوزه فناوری و تجاری سازی مدنظر قرار دهد: * ایجاد و تقویت زیرساختهای تقاضامحوری تجاری سازی * توانمندسازی با رفع موانع کسب و کاری، توسعه استانی کارهای دانشبنیان، افزایش همکاریهای فناورانه با کشورهای همسایه و ایجاد انگیزه و جذب سرمایه بخش خصوصی * توجه به ابزارها و زیرساخت های سیاست گذاری صحیح و به روزشونده (رصد، پایش و ارزیابی) باتوجه به ماهیت فناوری و نوآوری توضیح: شرکت های دانش بنیانی که در آخرین اظهارنامه خود دارای درآمد عملیاتی باشند، به شرط فعالیت در حوزه فناوری های برتر بعنوان تولیدی شناخته می شوند و شرکت های دانش بنیانی که اظهارنامه مالیاتی ندارند یا برپایه آخرین اظهارنامه مالیاتی خود بدون درآمد عملیاتی باشند، بعنوان دانش بنیان نوپا شناخته می شوند. شرکت های نوپا و تولیدی برحسب درجه پیچیدگی محصول و سطح متوسط یا بالای فناوری به نوع ۱ و ۲ تقسیم می شوند.


منبع:

1401/10/11
14:35:55
0.0 / 5
422
تگهای خبر: آموزش , ارتباطات , الكترونیك , انرژی
این مطلب آزینیک را می پسندید؟
(0)
(0)

تازه ترین مطالب مرتبط آزینیک
نظرات خوانندگان آزینیک در مورد این مطلب
لطفا شما هم نظر دهید
= ۳ بعلاوه ۵
آزینیک