در میزگرد پارك علم و فناوری دانشگاه تهران مطرح شد؛
هفت خوان ورود دانش بنیان ها به بازار دولتی ها
به گزارش آزینیک شرکتهای دانش بنیان به رغم تمام حمایت هایی که از جانب مجموعه دولت و نهادهای ذی ربط دریافت می کنند، باز هم در ورود به بازار شماری از سازمان های دولتی با مشکلاتی روبه رو هستند؛ مسائلی که از آن بعنوان هفت خوان نام می برند و همراهی پارک های علم و فناوری را در خلال این مسیر راهگشا می دانند.
به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، مراکز رشد و پارک های علم و فناوری همچون ابزارهای سیاستی هستند که دولت ها به صورت معمول برای استقرار نخبگان و توسعه هرچه بیشتر نوآوری از آنها استفاده می نمایند، پارک های علم و فناوری بستری کارا به منظور ترویج و گسترش شرکتهای فناور و دانش محور و همینطور تسهیل کننده تجاری سازی و فعالیت پژوهش های علمی به شمار می روند که در نهایت به احیای اقتصاد کشور و منطقه کمک می کنند.
طبق تعریف «اساسنامه پارک های علم و فناوری ایران» مصوب شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم (۱۳۸۱)، پارک علم و فناوری، سازمانی است که به وسیله متخصصان حرفه ای مدیریت می شود و هدف اصلی آن افزایش ثروت در جامعه از راه ارتقای فرهنگ نوآوری و رقابت سازنده میان شرکتهای حاضر در پارک و مؤسسه های متکی بر علم و دانش است.
برای دستیابی به این هدف، پارک های علم و فناوری ضمن به جریان انداختن و مدیریت دانش و فناوری در بین دانشگاه ها، مؤسسه های تحقیق و توسعه، شرکتهای خصوصی و بازار، رشد شرکتهای متکی بر نوآوری را هم از راه مراکز رشد و فرآیندهای زایشی تسهیل می کنند.
در حال حاضر بیشتر از ۶ هزار و ۵۰۰ شرکت در ۴۹ پارک علم و فناوری و حدود ۲۰۰ مرکز رشد در ایران فعالیت می نمایند و سه پارک علم و فناوری خراسان، شیخ بهایی و پارک فناوری پردیس بعنوان سه پارک بزرگ علم و فناوری کشور شناخته می شوند.
این سه پارک که به ترتیب در سه شهر مشهد، اصفهان و تهران برگزار شده اند، با استقرار تعداد قابل توجهی از شرکتهای دانش بنیان، اهداف از پیش تعیین شده خویش را برای تولید کالاها و خدمات دانش محور پیش می برند.
برای تحقق شعار سال جاری که توسط رهبر معظم انقلاب تحت عنوان "تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرینی"نام گذاری شده است، پارک های علم و فناوری دولتی بعنوان مهم ترین نهاد حمایت کننده در ایجاد و توسعه کمی و کیفی شرکتهای دانش بنیان می توانند نقش بسیار موثری داشته باشند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) به همین دلیل در میزگردی تخصصی با حضور مهدی فکورثقیه رئیس سابق پارک علم و فناوری دانشگاه تهران و معاون فعلی پژوهشی این دانشگاه، ایرج اله دادی معاون توسعه فناوری پارک علم و فناوری دانشگاه تهران و میثم غنی زاده مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان فعال در این پارک، دستاوردها و چالش های این مجموعه نوآوری را مورد واکاوی و بررسی قرار داده است که در ادامه می خوانید.
مهدی فکورثقیه معاون پژوهشی پارک فناوری دانشگاه تهران در ابتدای این میزگرد با بیان اینکه، در دوره جدید، دانشگاه تهران با شعار مسئولیت پذیری اجتماعی و دانشگاه کارآفرین کار خویش را شروع کرد، اظهار داشت: راهبرد اعلامی توسط رهبر معظم انقلاب تحت عنوان "تولید، دانش بنیان و اشتغالزایی" برای سال جاری هم به شکل مناسب منطبق با اهداف ما است؛ ازاین رو پارک علم و فناوری نقش اساسی در برآورده کردن الزامات شعار سال دارد.
البته برآورده کردن شاید به صورت صددرصدی دست پارک ها نباشد اما این مرکز نقش اساسی دارد بنابراین بحث کارآفرینی را در پارک علم و فناوری دنبال و ایده های مختلف نوآوری و ایده هایی را که باعث کسب کار می شود، شناسایی می نماییم.
رویکرد دانشگاه تهران استخراج کسب وکارهای فناورانه از رساله ها
معاون پژوهشی پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، به تعداد دانشجویان و اساتید این دانشگاه اشاره نمود و اظهار داشت: دانشگاه تهران دارای حدود ۵۰ هزار دانشجو و ۲ هزار و ۲۰۰ استاد است که این حجم از سرمایه دانشی، منبع بسیار خوبی برای تأمین الزامات دانش بنیان بودن شمرده می شود و به همین دلیل رویکرد اصلی ما این است که کسب و کارهای دانش بنیان را از رساله ها و رساله های دانشجویان استخراج نماییم.
بر این اساس برنامه اصلی این است که امسال پیوست های فناوری را بر مبنای پروپوزال های دانشجویان تهیه نماییم که البته فعلاً به صورت اختیاری است یعنی خود دانشجو اعلام می کند که کاری که من با کمک استاد راهنما درحال انجام آن هستم، منجر به کسب و کار دانش بنیان، ایده و ثبت اختراع می شود. تا هم اکنون هم روال این گونه بوده است که رساله های دکتری حتما طوری پژوهش و تدوین شود که بتوان از آن مقالات علمی استخراج کرد.
در حال حاضر رویکرد ما تشویق و حمایت رساله ها و رساله هایی است که منجر به کسب و کار می شوند. الگوها، فرم ها و پیوست های مختلفی را دراین زمینه تدوین کردیم که سال جاری اجرایی می نماییم. پیشنهاد ما این است که اگر دانشجو دفاع خویش را انجام می دهد تا مدرک خویش را دریافت کند، در محل پارک علم و فناوری هم یک دفاع فناورانه داشته باشد که در صورت تایید بتوانیم آنها را به شرکت هایی که احتیاج به نیروی انسانی دارند، معرفی نماییم چون که شرکت ها به ما رجوع می کنند و می گویند که ما احتیاج به نیروی انسانی داریم و ترجیح ما این است که از دانشجویان استفاده نمائیم.
وزارت علوم سال جاری در معاونت فناوری و نوآوری ایده های خیلی خوبی اجرا کرد و پیشنهاد داده که اساسا ما آنها را اجرا می نماییم. یکی از آن پیشنهادها بحث دستیار فناوری است که بر مبنای آن به دانشجو زمانی که درحال تحصیل است یا پس از فارغ التحصیلی فرصتی داده شود یا حتی با پرداخت حقوق از سوی پارک علم و فناوری بتواند در شرکتهای مختلف مستقر شود و بتواند جذب این شرکت ها شود یا اگر جذب هم نشد و خواست کسب و کاری راه بیندازد با مشاوره هایی که در زمینه های ایجاد کسب و کارهای دانش بنیان، بیمه و مالیات به دست می آورد، با مشکلات روبرو نشود.
ماموریت اصلی ما پشتیبانی از شرکتهای دانش بنیان است؛ ازاین رو با عنایت به اینکه اجبار دانش بنیان بودن را داریم، تلاش و تلاش ما این است که تمام موانع و محدویت ها را در پارک برطرف نماییم.
تعداد شرکتهای مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران چه تعداد است؟
۱۸۰ شرکت در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران مستقر هستند که به آنها شرکتهای پارکی گفته می شود. البته تعاریف متفاوت می باشد. به صورتی که تعداد ۲۰ شرکت پارکی درحال پیمودن الزامات دانش بنیان بودن هستند که امکان دارد دارای فضای استقرار در پارک نباشند.
یکی از مشکلات پارک تهران، فضا است که البته هیات رئیسه دانشگاه تهران اقدامات مناسبی را پیشنهاد دادند که بتوانیم فضای استقرار را برای شرکتهای دانش بنیان یا پارکی گسترش دهیم.
با توجه به اینکه وسعت دانشگاه تهران زیاد است مقرر شده است فضاهایی که درحال احیا هستند و همینطور زمین ها و املاک بلااستفاده به بخش پژوهش و فناوری و دانش بنیان ها واگذار شوند.
چه تسهیلاتی به شرکت ها داده می شود؟ چه مقدار از بودجه پارک دولتی است و مشکلاتی که با آن مواجه هستید، چیست؟
فرهنگ آموزش و پژوهش در کشور جا افتاده است و ایران در موضوعات در رابطه با تولید علم سرآمد منطقه است، اما در مبحث فناوری که حلقه سوم پس از آموزش و پژوهش است، نقاط ضعفی وجود دارد.
برنامه ما این است که از رساله ها و رساله های پژوهشی برای تولید فناوری و کسب و کارهای دانش بنیان حمایت نماییم و می خواهیم بخشی از فرایند پذیرش روی کار دانشی انجام شده در دانشگاه صورت گیرد.
تسهیلاتی که توسط دانشگاه تهران به شرکت ها و هسته های فناور عرضه می شود هم به اشکال مختلف است، به صورت معمول سال به سال ضریبی را در شورای پارک مصوب می نماییم که بر مبنای آن حمایت های تسهیلاتی انجام می شود.
بنابراین برای یک هسته شکوفایی حدود ۶۰ تا ۶۵ میلیون تومان در مراحل مختلف و با عنایت به پیشرفت کار به آنها داده می شود.
حمایت اصلی دیگری که داریم در زمینه تضامین است یعنی شرکتهای پارک قراردادهایی را که می بندند، به جهت اینکه آنها به سهولت کارهای خویش را پیش ببرند، تضامین آنها را پارک یا صندوق پژوهشی و فناوری مستقر در پارک می دهد یا وام هایی که درخواست می کنند با عنایت به سهمی که پارک علم و فناوری در این قسمت دارد، در اختیار آنها قرار می گیرد.
بودجه های پارک مانند سایر دستگاههای دولت، شامل دو قسمت بودجه عمومی و بودجه اختصاصی است البته تلاش ما بر این است که پارک به سمت مستقل شدن حرکت نماید و روی بودجه های دولت حساب نکند. در سال قبل دو برابر بودجه عمومی، درآمد اختصاصی داشتیم که مبلغی از آن در ارتباط با طرح ها و قراردادهایی بوده است که در خود پارک انجام شده است.
به طور کلی پارک فناوری دانشگاه تهران بودجه مستقلی دارد که البته ردیف فرعی به آن می گویند و ذیل بودجه دانشگاه تهران است.
رقم بودجه سال قبل پارک ۲۰ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان بوده است که متاسفانه ۶۵ درصد از آن برای قسمت عمومی محقق شد و برای قسمت اختصاصی سقف ۱۵ میلیارد در نظر گرفته شده بود که این سقف ۱۵ میلیارد تومانی در شهریور ماه پر شد.
پارک دانشگاه تهران و شرکتهای مستقر در آن، سالانه چه مقدار درآمدزایی دارند
میزان درآمد هر ساله متفاوت می باشد. بنا بر اعلام معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، پارک دانشگاه تهران در پرداخت مالیات هایی که از سمت شرکت ها بوده در میان پارک ها رتبه اول را به دست آورده است. یعنی درآمدی که شرکت ها ایجاد کردند و ما بر مبنای درآمدشان از آنها یک رقم مالیاتی دریافت می نماییم، میزان قابل توجهی است.
پارک سالانه و بر مبنای بودجه ای که دارد چه تعداد شرکت پذیرش می کند؟
ما در پارک محدودیت فضا داریم اما برنامه توسعه و گسترش فضای پارک را در دستور کار قرار داده ایم. همینطور ناحیه ای را تحت عنوان ناحیه نوآوری یا شهر دانش تعریف کردیم. بر این اساس به دنبال آن هستیم که از اراضی خریداری شده و در اختیار دانشگاه تهران قرار داده شده بتوانیم محیط های کسب و کار بوجود آورده و به مجموعه پارک اضافه نماییم که البته برنامه ها و مصوبات آن درحال تدوین است و در صورت قطعی شدن آنرا اعلام خواهیم کرد.
از طرف دیگر با عنایت به اینکه شرکتهای مختلف به بلوغ می رسند و فرصتی که به آنها داده شده تمام می شود طبیعتا باید از پارک بیرون بروند و دیگر حمایتی از جانب پارک ندارند؛ ازاین رو مقداری از فضاها خالی خواهد شد.
در حال حاضر ۱۰۰ شرکت متقاضی استقرار در پارک در نوبت هستند که در صورت خالی شدن فضا، آنها را جایگزین خواهیم کرد.
یکی دیگر از برنامه های سال جاری ما این است که برخی از وظایف و اقدامات انجام شده توسط پارک به دانشکده ها و دانشکدگان محول شود و خودشان در مراکز نوآوری که دارند نظارت و ارزیابی و حتی پذیرش داشته باشند، اما بودجه ها و حمایت های لازم از سوی پارک باشد. در واقع برنامه ما این است که از پتانسیل تمام بخش های دانشگاه برای فرایندهای پارک استفاده نمائیم.
اعتقاد ما بر این است که مبحث فناوری، کارآفرینی و نوآوری باید فرهنگ سازی شود و اصل فرهنگ سازی هم با عنایت به شعار هوشمندانه ای که توسط رهبر معظم انقلاب برای سال جاری در نظر گرفته شده است، اتفاق خواهد افتاد.
انتظار شما از صنایع چیست؟ هم اکنون چه صنایعی با شما همکاری دارند؟
اعتقاد ما بر این است که دانشگاه موفق دانشگاهی است که بتواند نظام شناسایی مسائل را داشته باشد. بعنوان مثال در کنار دانشگاه های وابسته به وزارت بهداشت، مراکز درمانی و بیمارستانی وابسته به آن دانشگاه قرار دارند. این سبب می شود که از ظرفیت این مراکز علمی استفاده گردد.
استادان مطالبی را که به صورت نظریه یاد می دهند، می توانند در عمل هم به دانشجو در بیمارستان یا کلینیک آموزش دهند و حتی آنها می توانند برخی از کلاس های خویش را در آنجا برگزار کنند. ازاین رو اعتقاد من بر این است که باید پارک های علم و فناوری در کنار دانشگاه های وزارت علوم باشند که از ظرفیت دانشگاه ها برای نظام شناسایی مسایل جامعه و صنعت بهتر استفاده گردد.
بخش صنعت همواره کار خویش را انجام می دهد و شاید موضوع هایی همچون توسعه، نوآوری و فناوری مسئله اصلی آنها نباشد چون که کالایی تولید می شود و در بازار به فروش می رسد؛ ازاین رو باید مسایل جامعه و صنعت را شناسایی نماییم و بر مبنای آن بتوانیم طرح ها و ایده ها و پروژه هایی را تعریف نماییم که البته این اتفاق افتاده است و چند پروژه در دانشگاه تهران با این الگو تعریف شده است.
اعتقاد ما بر این است که علاوه بر اینکه باید انتظار داشته باشیم صنایع رجوع کنند خود ما هم باید به دنبال شناسایی موضوعات و مسایل باشیم.
ایرج اله دادی معاون توسعه فناوری پارک دانشگاه تهران نیز در این میزگرد در سخنانی با بیان اینکه، از میان ۱۸۵ شرکت موجود مستقر در پارک علم و فناوری و مراکز رشد دانشگاه تهران، حدود ۲۰ شرکت فناور و توسعه ای هستند، توضیح داد: اینها شرکت هایی هستند که به بلوغ رسیدند و محصولات آنها تجاری سازی شده و روی پای خود هستند و جز در بحث قراردادها و تضامین ها هیچ گونه حمایتی نمی شوند.
وی با اشاره به تعداد ۸۰ شرکت رشدی در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران اضافه کرد: این بخش شرکت هایی هستند که سه سال فرصت دارند در پارک مانده و ضمن آموزش لازم مورد حمایت قرار گیرند و به تازگی هم یک فراخوان به منظور پشتیبانی از شرکتهای فناور و دانش بنیان به منظور جذب حداکثری آنها در برنامه رشد، پسارشد و توسعه به شکل مستقر و عضو اعلام نموده ایم و متقاضیان در تمامی حوزه ها، در صورت واجد شرایط بودن می توانند نسبت به ثبت نام در هر یک از مراحل رشد، پسارشد و توسعه اقدام نمایند.
همچنین ۸۰ شرکت پسارشد در این مجموعه نوآوری فعالیت می نمایند که این شرکت ها نسبت به شرکتهای رشدی، بلوغ بیشتری پیدا کردند و هفت سال می توانند در پارک مستقر باشند. هر کدام از این شرکت ها شامل رشدی یا پسارشدی بعد از اتمام مهلت استقرار در پارک یک سال هم می توانند زمان حضور خویش را تمدید کنند که البته نحوه حمایت های آنها با یکدیگر متفاوت می باشد.
به عنوان مثال رشدی ها همچون نوزادی هستند که هفت ماهه از مادر متولد شده اند و برای مراقبت باید در داخل دستگاه قرار گیرند.
جدا از شرکت هایی که در پارک مستقر هستند، شرکتهای عضو هم وجود دارند، در واقع شرکتهای عضو آدرس هویتی آنها پارک علم و فناوری است اما در پارک مستقر نیستند. شرکتهای عضو مورد حمایت های مختلف هستند اما تفاوتی که با شرکتهای مستقر در پارک دارند این است که در سال اشتراک پرداخت می کنند و از معافیت مالیاتی شرکتهای مستقر هم نمی توانند استفاده کنند.
هسته های نوآور متشکل از دانشجویان و اساتید دانشگاه تهران در پارک های علم و فناوری این دانشگاه مستقر هستند. البته اینها شرکت نیستند بلکه ایده هایی هستند که در مرحله ابتدایی و مرحله تولید محصول قرار دارند که مورد حمایت قرار می گیرند و حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون به آنها تسهیلات داده می شود که بتوانند در یک دوره یکساله به ثبت ایده برسند بعد ایده های آنها مورد ارزیابی قرار می گیرد.
تاکنون ۱۲۰۰ عنوان طرح رویش و شکوفایی در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران داشته ایم، ضمن این که ۵۰۰ عنوان طرح رویش در مراحل ابتدایی ایده و ۴۰۰ عنوان در مرحله شکوفایی و ثبت هستند.
بر اساس بیانات رهبر معظم انقلاب برنامه سال جاری پارک علم و فناوری دانشگاه تهران هم در زمینه کمی و کیفی سازی شرکت ها است. پارک ها بستری مناسب برای شرکت ها هستند که کار ممیزی انجام می دهند و از آنها مراقبت می کنند. به صورتی که شرکتهای نوپا تا مرحله بلوغ حمایت می شوند.
در حال حاضر تعداد نیروهای شاغل در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران ۸۰ نفر است.
حدود ۴۰۰ استاد دانشگاه هم بعنوان کارشناسان خبره و تعداد بسیار زیادی مشاور در زمینه های مختلف همچون امور مالیاتی و کسب و کار به شرکت ها و هسته های فناور برای رسیدن به بلوغ و ایستادن روی پای خود و ورود به جامعه و بازار خدمات رسانی می کنند.
نحوه پذیرش شرکت ها در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران چگونه است؟
نحوه پذیرش از راه سامانه و اعلام فراخوان است؛ به صورتی که شرکتهای متقاضی در این سامانه درخواست می دهند و بعد این فرم ها توسط کارشناسان ارزیابی و برای آن داور تعیین می شود.
داورها، داورهای کسب و کار و حوزه تجاری سازی محصولات فناور هستند. با حضور داوران و کارشناسان پارک و شرکت ها، جلسه پرسش و پاسخ برگزار می گردد و محصولات مورد ارزیابی دقیق قرار می گیرند. اگر چالشی داشته باشند پیشنهادهایی به آنها داده می شود و در آن رسته ای که هستند، بعنوان شرکت رشد یا فناور پذیرش می شوند. اگر در مرحله عضویت باشند، عضو می شوند و اگر شرایط استقرار داشته باشند، در پارک مستقر می شوند.
چالش های پارک های علم و فناوری برای تحقق شعار سال کدامند؟
اثرگذاری اقتصادی فناوری دانشگاه تهران در تمام عرصه ها از سیستم سلامت گرفته تا مباحث صنایع فناوری دانشگاه تهران قابل مشاهده می باشد.
در حال حاضر یکی از چالش های پارک های علم و فناوری، ارزیابی شرکتهای دانش بنیان است. هم اکنون مرجعیت ارائه صلاحیت دانش بنیانی شرکت ها در کشور بر عهده معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است که این خود یک ضعف و چالش است؛ چون که دانش بنیانی شرکت ها فرآیندی دارد و در مواردی ارزیابی این فرآیندها زمان بر است.
به طور کلی، شرکتهای دانش بنیان، می توانند یا شرکتهای خصوصی یا شرکتهای فناور پارک های علم و فناوری دانشگاهی باشند؛ در فرایند ارزیابی شرکت ها برای دانش بنیان شدن در هر دو گروه، پارک های علم و فناوری هیچ نقشی ندارند و این مورد در واقع یک چالش است.
در حال حاضر ۴۹ پارک علم و فناوری و ۲۲۴ مرکز رشد و یک پردیس فناوری در حوزه علم و فناوری کشور فعال می باشند. از این تعداد پارک فعال در کشور ۱۱ پارک دانشگاهی است که بزرگترین آنها هم پارک علم و فناوری دانشگاه تهران است.
از شرکتهای فعال در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران ۹۰ شرکت دانش بنیان هستند چون که مرجع احراز صلاحیت دانش بنیانی، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است؛ ازاین رو این امر بعنوان یک چالش در توسعه زیست بوم دانش بنیان در کشور به شمار می آید؛ ازاین رو باید تلاش شود تا ارزیابی دانش بنیان ها به پارک های علم و فناوری هم واگذار شود.
در حال حاضر ما در رده بندی شرکتهای دانش بنیان، دانش بنیان نوع سه را هم داریم؛ پارک های فناوری می توانند ارزیابی این شرکت ها و تایید آنها را در اختیار بگیرند.
در صورت افزایش ارائه درخواست شرکتهای مستقر در پارک ها برای دانش بنیان شدن، ظرفیت ارزیابی و رسیدگی شرایط تمام این شرکت ها از جانب معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری وجود ندارد، در این خصوص اگر معاونت علمی، ارزیابی دانش بنیان ها را به پارک های علم و فناوری دانشگاهی برون سپاری کند، بسیار در توسعه زیست بوم دانش بنیان و نوآوری کشور مثمرثمر خواهد بود.
پیشنهاد می کنم در آینده برنامه ای در نظر گرفته شود که پارک های علم و فناوری منتخب تا حدی مرجع تعیین دانش بنیان ها در کنار معاونت علمی و فناوری کشور باشند
یکی از چالش های موجود چه در بحث اساتید دانشجویان و چه در بحث شرکتهای مستقر در پارک، بحث حق امتیاز یا رویالتی است. آئین نامه رویالتی یا حق امتیاز در دانشگاه تهران بعنوان قوانین درون دانشگاهی تدوین و در حال اجراست گرچه در کشور قانون حق امتیاز برای دانشگاه ها یا پارک های علم و فناوری وجود ندارد و این مسئله دیده نشده است.
اله دادی افزود: سابقه آئین نامه رویالتی یا حق امتیاز در دانشگاه تهران که در ارتباط با اساتید و دانشجویان است، به سال ۱۳۹۱ باز می گردد و این آئین نامه در سال ۱۳۹۶ تکمیل شده است.
در این آئین نامه که در ارتباط با روابط استاد و دانشجویی است، گفته شده که بر مبنای میزان حمایت و امکاناتی که دانشگاه برای تحقق یک پروژه در اختیار اساتید و دانشجویان قرار می دهند، دانشگاه باید سهم داشته باشد، این سهم می تواند گاهی اوقات تا ۵۰ درصد از امتیاز مادی باشد.
به طور مثال در اجرای یک پروژه، دانشگاه امکاناتی نظیر آزمایشگاه و سایر حمایت های مالی را در اختیار دانشجو یا استاد قرار می دهد و استاد تنها دانش خویش را در این پروژه به کار می گیرد؛ ازاین رو در این بخش گفته شده که ۵۰ درصد آورده یا حق امتیاز مادی به دانشگاه متعلق می باشد، البته عملیاتی کردن این امر خیلی سخت است چون که یک قانون درون دانشگاهی است و بیرون دانشگاهی نیست.
یا دانشجو و استادی از امکانات دانشگاه بهره برده اما محصول نهایی را در خارج از دانشگاه به تولید می رسانند و دانشگاه به شکل عملی با عنایت به این قانون درون دانشگاهی سودی عایدش نمی گردد و این خود یک چالش بزرگ برای دانشگاه ها و پارک هایی فناوری است.
اگر قانون رویالتی یا حق امتیاز را در کشور داشته باشیم و اجرا شود، بدین سان اگر شرکتی در پارک فناوری قرار داشته باشد و مورد حمایت باشد و محصولی را تولید نماید، قاعدتاً حتی یک درصد هم شده باید پارک علم و فناوری در مالکیت مادی محصول سهم داشته باشد.
اگر بر مبنای میزان حمایتی که پارک های علم و فناوری از شرکتهای فناوری و دانش بنیان خود دارد، امتیاز داده شود در پیشرفت فناوری کشور بسیار موثر خواهد بود، باید رویالتی یا حق امتیاز در کشور، چه در بحث استاد و دانشجو و چه در حوزه شرکتهای فناور و دانش بنیان در پارک های علم و فناوری قانونی شود.
در حال حاضر این امتیاز در مالکیت فکری و ثبت اختراع در کشور وجود دارد و کاملا مشخص است، این قانون از جانب قوه قضاییه ارائه شده باید در مورد استاد و دانشجو شرکتهای دانش بنیان هم لحاظ و آئین نامه و دستورالعمل های آن تعریف و تدوین و شیوه نامه های آن تعیین شود. تدوین این قانون باید با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم تحقیقات و فناوری و قوه قضاییه صورت گیرد.
دانشگاه ها باید در جامعه اثربخش باشند/تولید مقاله به تنهایی کافی نیست
یکی دیگر از چالش های پیش روی توسعه فناوری و تحقق شعار سال تخصیص یک درصد اعتبارات پژوهشی شرکتهای خصولتی است.
سال هاست که قانون یک درصد اعتبار شرکتهای خصولتی برای امر پژوهش تعریف و ابلاغ گردیده است اما تا به امروز این امر تحقق پیدا نکرده و حتی گاهی اوقات چهار دهم تا پنج دهم درصد این اعتبار، از جانب شرکت ها برای امر پژوهش اختصاص داده شده است.
از اعتبارات پژوهشی کشور باید ۴۰ درصد به دانشگاه اختصاص یابد، اما متاسفانه اینطور نیست، با عنایت به شعار سال و هم توسعه زیست بوم نوآوری و فناوری در کشور شرکتهای دولتی و خصوصی همگی به تکاپو افتاده و فعال شده اند؛ ازاین رو این شرکت ها با عنایت به شرایط مالی و اعتبارات خوبی که دارند باید اعتبارات در نظر گرفته شده را برای پژوهش های دانشجویی در دانشگاه و حتی آموزش و پرورش اختصاص دهند.
همیشه گفته شده که دانشگاه ها تولیدکننده علم هستند اما باید اثربخشی اجتماعی هم داشته باشند یعنی در بحث ارتباط صنعت و جامعه باید دانشگاه ها اثربخشی داشته باشند این که ما فقط صرفاً به تولید مقاله بپردازیم با وظایف دانشگاه همخوانی ندارد.
در دانشگاه تهران ۲۳۷۰ عضو هیات علمی فعال می باشند که از این تعداد عضو هیئت علمی، یک تعداد پیشقراولان علمی هستند یعنی افرادی داریم که سالی ۱۵۰ مقاله با گرید بالای علمی تولید می کند و ما برای ارتقاء رتبه علمی دانشگاه ها به این پیشقرآولان نیازمندیم.
اما افراد برجسته علمی دانشگاه ها باید واقف باشند که ما به فناوری هم در کشور نیاز داریم و این امر در آئین نامه ها دیده شده است، یعنی ما فقط نباید بگوییم که مقاله تولید نماییم و فناور باشم بلکه میتوان تنها فناور هم بود، به صورت مثال میتوان با تولید بذر هیبریدی نیاز کشور در زمینه محصولات غذایی را برطرف کرد.
خوشبختانه با این که دانشگاه تهران یک دانشگاه جامع است اما در برخی از بخش ها مغفول مانده و نتوانسته بخصوص در حوزه علوم انسانی دستاوردهای مناسبی داشته باشد. در این خصوص صحبت های انجام شده که در آینده علاوه بر پیوست اقتصادی و فناوری برای شرکتهای فناور و دانش بنیان، پیوست فرهنگی اجتماعی هم لحاظ شود.
در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران شرکت هایی در زمینه روانشناسی و تربیت بدنی فعال می باشند اما این بخش یک مقدار ضعیف است و در پارک بیشتر بخش علوم، فنی و کشاورزی فعال شده است؛ ازاین رو در نظر داریم این بعد فرهنگی و اجتماعی را هم فعال نماییم.
دشواری ارتباط فناوران با سازمان های دولتی برای عرضه محصول بومی سازی شده
مدیرعامل شرکت دانش بنیان هیرونگار پارس مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران هم که در میزگرد ایرنا حضور داشت در سخنانی اظهار نمود: ارتباط گرفتن شرکتهای دانش بنیان و بخش خصوصی با سازمان های دولتی برای عرضه محصول بومی سازی شده بسیار دشوار است و اگر حمایت متولیان حوزه دانش بنیان نباشد، در خیلی از اوقات حتی از گیت ورودی آن سازمان ها هم نمی توانیم عبور نماییم.
مهندس میثم غنی زاده که فارغ التحصیل کارشناسی ارشد دانشگاه تهران است و در عرصه تولید سخت افزارها و نرم افزارهای حوزه موقعیت یابی ماهواره ای که واژه کلیدی آن همان جی پی اس است، فعالیت می کند، در سال ۱۳۹۸ موفق به بومی سازی یکی از گیرنده های ماهواره ای نقشه برداری شده است.
وی می گوید: محصول این شرکت دانش بنیان هم می تواند کاربری عمومی همچون استفاده در خودرو برای موقعیت یابی و ردیابی دقیق داشته باشد و هم در حوزه نقشه برداری که بطور حتم نیازمند دقت های بالا و سانتیمتری است، کاربرد دارد.
این گیرنده ماهواره ای که هم اکنون نمونه چینی آن هم در بازار موجود است، مورد نیاز گروه هایی همچون نظام مهندسی، مهندسان کشاورزی و مهندسان معدن است و گروه هایی که نیازمند تهیه و پیاده سازی نقشه با دقت بالا هستند هم می توانند از آن استفاده کنند.
اما طبق اظهارات مدیرعامل این شرکت فناور، در حالیکه حدودا بیشتر از ۶۰ درصد سهم بازار گیرنده های مولتی فرکانسه نقشه برداری در اختیار شرکتهای خارجی بخصوص شرکتهای چینی بوده است، این شرکت موفق شده است حدود ۲۵ درصد سهم بازار داخل کشور را به دست آورد و هم اکنون هم به دنبال کسب حمایت معاونت علمی و فناوری برای صادرات محصول خود به سایر کشورها است.
غنی زاده با بیان اینکه، ارتباط گرفتن شرکتهای دانش بنیان و بخش خصوصی با سازمان های دولتی برای عرضه محصول بومی سازی شده بسیار دشوار است، تصریح کرد: اگر حمایت متولیان حوزه دانش بنیان نباشد، در خیلی از اوقات حتی از گیت ورودی این سازمان های دولتی هم نمی توانیم عبور نماییم.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا تابحال محصولی را به بخش دولتی عرضه کرده اید که از آن استقبال نشده باشد، اظهار داشت: بله این تجربه بسیار اتفاق افتاده است. در واقع شما باید بپرسید در مورد چند محصول موفق بوده اید چونکه تعداد ناموفق ها بسیار بیشتر است و از هر ۱۰ تلاش ما برای عرضه محصول یکی دو تا به موفقیت می انجامد.
البته این مسئله با نامه و نامه نگاری هم حل نمی گردد، اما با ابزارهایی که در پارک های علم و فناوری وجود دارد و با نامه نگاری و حمایت هایی که می تواند از سمت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، میتوان ابزار گفتمان را با دولتی ها باز کرد که تا حدودی این تلاش ها در حال انجام می باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که بازار سازمانی شما کدام ارگان ها و نهادهای دولتی هستند، اظهار نمود: سازمان های مختلفی همچون سازمان نقشه برداری کشور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و شرکتهای نفت و گاز استانی می توانند از مشتریان محصولات ما باشند.
بهانه این سازمان ها هم معمولاً این است که مثلاً محصول خارجی یک مزیت یا کارآیی دارد که محصول ما ندارد و آنها این را بهانه می کنند البته شرایط نسبت به چند سال پیش خیلی بهتر شده است اما مشکل همچنان پابرجا می باشد.
یکی از ابزارهای ارتباط با بخش های دولتی بطور حتم پارک های علم و فناوری هستند که به سادگی می توانند با بخش های مختلف دولت مذاکره کنند و با انعقاد تفاهمنامه راه گفتمان و ارتباط کسب و کار دانش بنیان ها با دولتی ها را برقرار کنند. این بخش تجاری سازی محصولات هم اکنون در پارک علم و فناوری در دانشگاه تهران پررنگ است.
مدیرعامل این شرکت دانش بنیان در پاسخ به این پرسش که هم اکنون از چه امکاناتی در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران استفاده می نمایند، توضیح داد: در واقع در اکوسیستم پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، فضای اشتراکی کسب و کارمان رشد کرد و هم اکنون دارای ۳۰ نفر شاغل در این شرکت هستیم و افتخار می نماییم که بتوانیم در چنین محیط کسب و کاری فعالیت خویش را پیش ببریم.
در انعقاد قراردادها هم از کمک های امور قراردادهای پارک علم و فناوری دانشگاه تهران استفاده کردیم و با شهرداری کرج یک قرارداد بستیم کاری که اگر دانشگاه نبود، ما نمی توانستیم آنرا به نتیجه برسانیم چونکه در سال ۱۳۹۸ که تازه شرکت دانش بنیان ما شکل گرفته بود و شهرداری ها با شرکتهای بدون سابقه کار، خیلی سخت قرارداد امضا می کردند توانستیم با حمایت پارک موفق به انعقاد قرارداد با شهرداری شویم و توانستیم گام بسیار بزرگی برداریم.
ما از بخش روابط عمومی و تجاری سازی پارک علم و فناوری دانشگاه تهران هم برای رونمایی محصول خود استفاده کردیم و اگر این حمایت نبود، ما نمی توانستیم مسئولان و مقامات را برای این منظور دعوت نماییم و به واسطه تلاش شبانه روزی پارک مراسم رونمایی محصولات خویش را برگزار کردیم که در صنعت خودمان چنین مراسمی بی سابقه بوده است، ضمن این که بحث استفاده از تضامین هم یک کمک مناسب از سوی پارک است که شرکتهای دانش بنیان از آن استفاده می نمایند.
گفت وگو از: منیر ابراهیمی زاده، ناهید شفیعی، یوسف درویشی و محمد افضلی
این مطلب آزینیک را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط آزینیک
نظرات خوانندگان آزینیک در مورد این مطلب