آتشبار صفر و یک در جهان ۲۰۲۱
به گزارش آزینیک سال قبل میلادی تحولات دنیای دیجیتال با سرعتی غافلگیرکننده پیش رفت. همگام با ورود این تحولات به فازهایی که تا چند سال پیش به رویا شباهت داشت تا حقیقت، زد و خوردهای بازیگران متخاصم، رقیب و حتی متحدان در عرصه سایبری به اوج خود رسید.
آلبوم تحولات دیجیتال
سال گذشته میلادی تصاویر پرتعدادی در آلبوم تحولات دنیای دیجیتال جای گرفت. یکی از شاخص ترین این تصاویر، قطعی ۶ ساعته و پر حرف وحدیث فیسبوک و شبکه های متصل به آن همچون اینستاگرام و واتساپ در ماه اکتبر (روزهای میانی مهرماه) بود که تبعات مختلفی به دنبال داشت.
هر چند در ابتدا و با عنایت به حملات معروف به «سولارویندز» (SolarWinds) در دسامبر ۲۰۲۰ –که انگشت افترا حمله به نهادهای فدرال و حدود صد شرکت خصوصی آمریکایی به سمت روس ها نشانه رفت- نگاه ها به رقبای شرقی واشنگتن دوخته شد اما خیلی زود مقامات فیسبوک ادعا کردند «تغییر پیکربندی اشتباه» عامل سردرگمی نیمی از جمعیت جهان در استفاده از خدمات این شرکت بوده است.
تلاش بازیگران وابسته به دولت ها و گروههای مختلف برای دستیابی به داده های پرارزش پزشکی در اوج کرونا، موجی از کشمکش های سایبری را به راه انداخت.
در فرصتی که برای پیام رسان های دیجیتال رقیب به وجود آمد، تلگرام مدعی جذب ۷۰ میلیون کاربر جدید شد و «مارک زاکربرگ» اعلام داشت از قطعی ۶ ساعته شرکتش حدود ۶ میلیارد دلار ضرر کرده است.
نخستین گام های عملی ورود به دنیای سه بعدی در فضای شبکه ای یا به عبارتی دیگر سه بعدی شدن اینترنت تحت عنوان «متاورس» رخداد مهم دیگری بود که غول های بزرگی مانند اپل، مایکروسافت، آلفابت (شرکت مادر گوگل)، آمازون و مِتا پلتفرمز (شرکت مادر فیس بوک) را با وجود رقابت های پیدا و پنهان کنار هم قرار داد تا این گروه در مجموع ۲.۵ تریلیون دلار نسبت به سال قبل ارزش افزوده بیشتری تولید کنند.
گذشته از این تحولات چشم گیر و همچنان که بعد از حملات «سولارویندز» پیشبینی می شد، ۲۰۲۱ صحنه شدیدترین تعارضات سایبری بود. از یک سو گسترش پهنه فعالیتهای مجازی در جهان کرونازده فرصتی بی نظیر را در اختیار هکرها و فعالیتهای باج افزاری و فیشینگ (تله گذاری) برای کاربران، قرار داد و از طرف دیگر تلاش بازیگران وابسته به دولت ها و گروههای مختلف برای دستیابی به داده های پرارزش پزشکی در اوج کرونا، موجی از کشمکش های سایبری را به راه انداخت.
در همین زمینه، انجمن دیجیتال «بیت کوم» در آلمان مارس ۲۰۲۱ اعلام نمود اقتصاد آلمان طی یک سال به سبب سرقت اطلاعات، خرابکاری و جاسوسی بیشتر از ۱۰۰ میلیارد یورو زیان دیده است.
علاوه بر این منازعات، ۲۰۲۱ شاهد روندهای آشکار و اغلب پنهان بود که تا به تدریج جایگزین درگیری های سیاسی، دیپلماتیک و حتی نظامی-امنیتی شود.
گذشته از تحولات چشم گیر و همچنان که بعد از حملات «سولارویندز» پیشبینی می شد، ۲۰۲۱ صحنه شدیدترین تعارضات سایبری بود.بازار داغ باج گیران اینترنتی
یکی از خبرسازترین باج گیری های اینترنتی در ماه های گذشته حمله به دانشگاه یوتا برای دریافت باج ۴۰۰ هزار دلاری بود که نقطه عطفی در این نوع حملات محسوب می شد. در ادامه، اخبار رخدادهایی از این دست بسیار رایج شد.
هر چند هویت خیلی از گروههای مهاجم سایبری با گذشت ماه ها هنوز فاش نشده اما برخی مهاجمان با به جا گذاشتن جای پا، نام خویش را در ذهن خیلی از کاربران حک کردند.
به عنوان نمونه، گروه باج افزاری «بابوک» (Babuk) تنها در یک ماه آغازین سال ۲۰۲۱ در آمریکا چندین نهاد و مجموعه دولتی، ورزشی و ارتباطاتی همچون تیم بسکتبال «هیوستون راکتس»، «خانه تلفن اسپانیا»، «پلیس کالیفرنیا» و... را مورد هدف قرار داد.
«وان پرسنت» (OnePercent) دیگر گروه مهاجم سایبری بود که طی ماه های اخیر فعالیت هایش نگرانی های شدیدی را برانگیخت و گرفتاری های زیادی را برای دستگاه هایی مانند پلیس فدرال آمریکا به دنبال داشت.
همزمان، پلیس فدرال آمریکا در مورد افزایش تهدیدهای ناشی از نرم افزارهای جدید مانند «دیپ فیک» (DeepFake) و استفاده از محتواهای مصنوعی برای اهداف غیرقانونی اخطار داد.
البته حملات هکری فقط معطوف به باج گیری مالی از شرکت ها نبود. اوایل تابستان گذشته، «بلومبرگ» در گزارشی ادعا نمود شبکه های کمیته ملی حزب جمهوری خواه آمریکا هدف حمله سایبری قرارگرفته و هکرهای وابسته به روسیه در آن دست داشته اند. بر طبق این ادعا، گروه هکری «ای پی تی ۲۹» (APT ۲۹ ) معروف به «خرس آرام» ( Cozy Bear ) وابسته به سرویس اطلاعات خارجی روسیه (اس وی آر) پشت این حمله سایبری قرار داشته است.
این در حالی بود که پیش تر هکرهای وابسته به روسیه متهم شده بودند که به سود «دونالد ترامپ» و ضد نامزد دموکرات ها در انتخابات ۲۰۱۶ وارد اقدام شده اند؛ ادعایی که سبب گشایش پرونده قضایی دردسرسازی ضد رئیس جمهوری سابق آمریکا شد.
در سال قبل میلادی و در حالیکه چینی ها همچنان متهم ردیف اول انتشار ویروس کووید۱۹ در سرتاسر جهان قلمداد می شدند، حملات تبلیغاتی و روانی ضد چشم بادامی ها حجمی وسیع پیدا کرد.
تلاش آمریکایی ها برای بازدارندگی قدرت دیجیتال رقبای خود
در فضای پرخوف و خطر دیجیتال، آمریکایی ها تلاش قابل ملاحظه ای را برای افزایش بازدارندگی ضد رقبای خود به کاربستند.
اولین گام های عملی برای ایجاد سپری محکم مقابل حملات سایبری به تاسیس «یو اس سایبرکام» (USCYBERCOM) بازمی گردد؛ نهادی که برای نخستین بار «رابرت گیتس» وزیر دفاع وقت آمریکا در ماه مه ۲۰۰۹ از آن رونمایی نمود.
با افزایش مأموریت های یو اس سایبرکام و تمرکز بر جایگاه این نهاد نظامی-تکنولوژیک، رسانه ها از برگزاری مانورهای مختلف سایبری در مقابل تهدیدات فناورانه پیش روی آمریکایی ها خبر می دهند.
در کنار همه این تدابیر، آمریکایی ها نگاه ویژه ای به تقویت همکاری با شرکای اصلی خود در حوزه های امنیتی داشتند. در همین زمینه تارنمای «وان دیفنس» در نوامبر ۲۰۲۱ از تقاضای کمیته خدمات نیروهای مسلح مجلس نمایندگان آمریکا از دولت و نهادهای امنیتی برای بروزرسانی ائتلاف معروف به «پنج چشم» متشکل از آمریکا، انگلیس، استرالیا، نیوزالند و کانادا اطلاع داد.
رخنه های اطلاعاتی آمریکا در اروپا سبب شد تا دستورکار تشکیل یک نهاد مستقل اروپایی در حوزه مقابله با تهدیدات سایبری در دستور کار رهبران کشورهای اروپایی قرار گیرد.نبردهای اطلاعاتی و رقابت های سایبری متحدان سیاسی را هم به جان هم انداخت
اواخر بهار گذشته بود که رسانه های دانمارک از رسوایی همدستی آژانس های اطلاعاتی این کشور با آمریکا ضد سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا خبر دادند.
بر اساس گزارش های انتشار یافته در رسانه های دانمارک، آژانس اطلاعاتی این کشور در فاصله سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ همکاری نزدیکی با نهادهای اطلاعاتی آمریکا داشته و اطلاعات مقام های عالی رتبه آلمان، سوئد، نروژ و فرانسه را در اختیار واشنگتن قرار داده است.
همین رخنه های اطلاعاتی آمریکا در اروپا سبب شد تا دستورکار تشکیل یک نهاد مستقل اروپایی در حوزه مقابله با تهدیدات سایبری در دستور کار رهبران کشورهایی چون فرانسه و آلمان قرار گیرد. گفتنی است هم اکنون اروپا یک مرکز اطلاعاتی مستقل به نام (Intcen) دارد اما این نهاد برای ادامه فعالیت به داده های جمع آوری شده از جانب کشورهای عضو متکی است که با هدف گذاری جدید رهبران اروپا فاصله دارد.
غربی ها ضد چشم بادامی ها
یکی از اصلی ترین واکنش های کشورهای اروپایی و آمریکا به توسعه توان تکنولوژیک چینی ها که در ۲۰۲۱ خویش را در چارچوب پیشرفت های فضایی، ایجاد مراکز جدید هوش مصنوعی با اولویت های تحقیقاتی مختلف در پنج شهر و تکمیل سامانه های سایبری نمایاند، افترا زنی های اطلاعاتی-امنیتی بود.
در سال قبل میلادی و در حالیکه چینی ها همچنان متهم ردیف اول انتشار ویروس کووید۱۹ در سرتاسر جهان قلمداد می شدند، حملات تبلیغاتی و روانی ضد چشم بادامی ها حجمی وسیع پیدا کرد.
به عنوان مثال و در ادامه حملات حقوق بشری ضد پکن، گروههای وابسته به چین متهم شدند که با بهره گیری از حساب های کاربری جعلی در شبکه های اجتماعی مختلف و ایجاد پایگاه های جاسوسی در سرتاسر جهان، برنامه هایی مانند بازگرداندن الزامی اقلیت اویغور مقیم کشورهای مختلف به چین را دنبال می کند.
اوایل ژوئن ۲۰۲۱، شبکه انگلیسی«بی بی سی» در گزارشی ادعا نمود دولت چین از تکنولوژی هوش مصنوعی برای تشدید نظارت های خود در منطقه سین کیانگ بهره می برد و در جهت توسعه هوش مصنوعی حتی از اویغورها در آزمایشگاه ها استفاده می شود.
محور مهم دیگری که غربی ها در حوزه دیجیتال ضد چینی ها گشودند، هدف گذاری برای ایجاد اجماع ضد ابرشرکت های تکنولوژیک این کشور بود.
به دنبال اقداماتی که دولت ترامپ ضد شرکت هواوی صورت داد و تا دستگیری «وانژو منگ» نایب رییس شرکت هواوی در کانادا (سال ۲۰۱۸) با اتهاماتی نظیر نقض بالقوه تحریم ای آمریکا ضد ایران پیش رفت، دیگر شرکت بزرگ چینی یعنی شیائومی هم از تیغ تیز دشمنی آمریکا و متحدانش دور نماند.
محور مهم دیگری که غربی ها در حوزه دیجیتال ضد چینی ها گشودند، هدف گذاری برای ایجاد اجماع ضد ابرشرکت های تکنولوژیک این کشور مانند هواوی و شیائومی بود. اصلی ترین خط جنگ روانی ضد این شرکتهای چینی معطوف به این ادعا بود که هواوی، شیائومی و... از شهروندان و دولت های مختلف از افغانستان و پاکستان گرفته تا دولت های غربی جاسوسی می کنند و همین مبحث سبب شد تا خیلی از کشورها طی ماه های گذشته ناچار به فسخ قراردادهای خود با این شرکت ها شوند.
به عنوان مثال همگام با تلاشهای آمریکا برای ایجاد محدودیت در فرآیند انتقال فناوری اینترنت ۵G از جانب هواوی به شرکت ها و کشورهای مختلف، رسانه ها از فشار دولت آمریکا بر دولت هایی چون لیتوانی برای لغو قرارداد همکاری خود با شرکت چینی «ناک تک»که درزمینه تولید تجهیزات اسکن بار در فرودگاه های جهان فعالیت دارد خبر دادند؛ وضعیتی که نشانگر تلاش آمریکا برای تقابلی همه جانبه با شرکتهای فناوری چین در سرتاسر جهان بود.
اصرار بر شرق هراسی؛ روس ها ترسناک تر ترسیم شدند یا چینی ها؟
همچنان که اشاره شد، در سالی که گذشت گزارش های گوناگونی در رسانه های غربی منتشر شد که مدعی حملات سازمان یافته از جانب چینی ها ضد منافع آمریکا و متحدان واشنگتن و شهروندان و شرکتهای مختلف بود.
به عنوان مثال در اواسط فوریه سال ۲۰۲۱ شرکت مایکروسافت اعلام نمود که هدف حمله سایبری گسترده ای از طرف هکرهای چینی قرار گرفته است. پایگاه خبری «کربز آن سکیوریتی» (KrebsOnSecurity) با انتشار گزارشی ادعا نمود گروههای هکری وابسته به دولت چین با طراحی یک حمله سایبری بزرگ و با بهره گیری از نرم افزار «اکسچنج سرور» (Exchange Server) شرکت مایکروسافت، حدود ۳۰ هزار شرکت دولتی و تجاری آمریکایی را هک کرده اند.
روس ها هم از ادعاهای طرح شده در رسانه های غربی بی نصیب نبودند. در میانه ادعاهای پرشمار ضد روس ها در خصوص حملات سایبری به آمریکا و کشورهای اروپایی، «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا در میانه آوریل تحریم هایی را ضد روسیه تحت عنوان مقابله با «فعالیت های زیانبار خارجی روسیه» اعلام نمود.
علاوه بر این، اتهامات ادعایی آمریکایی ها ضد کشورهایی چون جمهوری اسلامی ایران و کره شمالی ادامه یافت. در اواسط نوامبر، دولت آمریکا در اقدامی پرسش برانگیز و پرهیاهو ضد دو شهروند ایرانی به افترا راه اندازی یک کارزار اطلاعات نادرست سایبری برای مداخله در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ کیفرخواستی صادر و برای عرضه اطلاعات درباره آنها جایزه ۱۰ میلیون دلاری تعیین کرد.
آمریکا همینطور در گزارشی که در مورد تهدیدات سایبری کره شمالی منتشر ساخت، ادعا نمود دولت پیونگ یانگ حدود ۶ هزار هکر و متخصص جنگ الکترونیک در اختیار دارد که تعداد خیلی از آنها را در خارج از این کشور و در کشورهایی نظیر بلاروس، چین، هند، مالزی و روسیه مستقر ساخته است. این گزارش ۳۳۲ صفحه ای ارتش آمریکا که با عنوان «تاکتیک های کره شمالی» انتشار یافته، «اداره ۱۲۱» (Bureau ۱۲۱) را مسئول اصلی این حملات از جانب کره ای ها دانسته است.
رسوایی «پگاسوس» و جاسوسی صهیونیست ها
یکی از مهم ترین رخدادهای سال ۲۰۲۱ افشاگری های صورت گرفته درباره جاسوسی صهیونیست ها از راه نرم افزار پگاسوس بود.
آنچه به رسوایی پگاسوس و جاسوسی صهیونیست ها ابعادی گسترده داد، استفاده از آن در جهت پیشبرد پرونده معروف به «صلح ابراهیم» و نرمال سازی روابط تل آویو با دولت های عرب خاورمیانه بود.
اوایل اوت ۲۰۲۱ با انتشار نتایج تحقیق ۱۷ رسانه بین المللی (از جمله واشنگتن پست، لوموند، گاردین و... ) و سازمان عفو بین الملل در مورد اقدام بدافزار شرکت صهیونیستی «ان. اس. او» معروف به پگاسوس در جاسوسی از فعالان سیاسی، سیاستمداران و روزنامه نگاران، بار دیگر شنود و نظارت دولت ها روی شهروندان در کانون توجه جهانی قرار گرفت؛ بدافزاری که به ادعای شرکت سازنده برای مقابله با تروریسم و پیگیری جرایم سازمان یافته بین المللی تهیه و تنها به نهادهای اطلاعاتی- جاسوسی دولت ها فروخته شده است. این رسوایی در حالی بود که به ادعای سران این شرکت هم اکنون بیشتر از ۴۰ کشور در سرتاسر جهان با قبول قوانین و ضوابط مشخص از خدمات آن استفاده می نمایند.
«واشنگتن پست» در این زمینه نوشته که پگاسوس علاوه بر استفاده در کشورهایی مانند عربستان جهت اعمال فشار بر مخالفان و ارتباط با پرونده هایی مانند قتل «جمال خاشقچی»، از چهره هایی چون روسای جمهوری فرانسه، عراق، آفریقای جنوبی و... جاسوسی کرده است.
به نوشته رسانه های مختلف، ان. اس. او افزون بر سودجویی و پیگیری منافع اقتصادی خود، در کشورهای دارای نظام های استبدادی عملاً برای جاسوسی، ردیابی و ساکت کردن افرادی که به شکلی فعالیت آنها تهدیدی برای ثبات رژیم بوده مورد استفاده قرار گرفته است.
و اما آنچه به رسوایی پگاسوس ابعادی گسترده داد، استفاده از آن در جهت پیشبرد پرونده معروف به «صلح ابراهیم» و نرمال سازی روابط تل آویو با دولت های عرب خاورمیانه بود.
بر اساس افشاگری های صورت گرفته، کشورهایی که «بنیامین نتانیاهو» در چند سال گذشته به آنها سفر کرده همچون مجارستان، هند، رواندا، امارات متحده عربی و...، معمولاً در فاصله کمی پس از حضور نخست وزیر سابق رژیم صهیونیستی توافقاتی را با شرکت ان. اس. او امضا کرده اند. به نوشته «هاآرتص» ورای فروش صدها میلیون دلار نرم افزار جاسوسی پگاسوس در امارات و عربستان سعودی، مقام های رسمی اسرائیل در عقد قراردادها واسطه گری کرده اند.
به نوشته «هاآرتص» ورای فروش صدها میلیون دلار نرم افزار جاسوسی پگاسوس در امارات و عربستان سعودی، مقام های رسمی اسرائیل در عقد قراردادها واسطه گری کرده اند. البته همکاریهای اطلاعاتی دولت های منطقه محدود به پگاسوس نبود و بعنوان یکی از نمونه های متعدد، «میدل ایست مانیتور» گزارش داد موسسه خدماتی «جی ۴۲ » امارات متحده عربی و شرکت صهیونیستی «رافائل»، با ایجاد سرمایه گذاری مشترک در زمینه هوش مصنوعی و فناوری های داده های بزرگ توافق کرده اند.
همسویی رژیم صهیونیستی و غول های فناوری در ضدیت با ایران
یکی از روندهای مهمی که در سطح بین المللی مورد توجه ناظران قرار گرفته، افزایش سطوح و جبهه های تقابل میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی است.
یکی از نمودهای اصلی این تقابل، تهدیداتی است که صهیونیست ها مکررا ضد تاسیسات هسته ای جمهوری اسلامی ایران مطرح می سازند تا جایی در آوریل ۲۰۲۱، شبکه صهیونیستی «کان» این ادعا را بیان کرد که حادثه در ارتباط با تاسیسات اتمی نطنز، کار اسرائیل و نتیجه حمله جدید سایبری به ایران بوده است.
بخشی مهمی از ادعاها در زمینه عملیات سایبری با هدف مخدوش کردن چهره جمهوری اسلامی ایران و نشان دادن ایران بعنوان بازیگری مخرب در فضای سایبری صورت می گیرد.
در ادامه، روزنامه «نیویورک تایمز» در گزارشی به نقل از دو مقام آمریکایی نوشت که اسرائیل عامل حمله سایبری پاییز گذشته ضد سامانه هوشمند سوخت در ایران بوده است.
در سوی مقابل، رسانه های غربی و منطقه ای نوشتند که ایران در مقابل این حملات بیکار ننشسته است. بعنوان مثال رسانه صهیونیستی «جروزالم پست» در گزارشی حمله به سروِرهای شرکت اینترنتی «سایبرسرو» را کار گروه هکری سایه سیاه دانست. در نخستین روزهای سال جدید میلادی هم هک تارنمای روزنامه های جروزالم پست و معاریو خبرساز شد.
در همین ارتباط، شرکت صهیونیستی «کلیراسکای» (ClearSky) ادعا نمود در ماه های اخیر هکرها چندین عملیات نفوذ و هک ضد سازمان های اسرائیلی را انجام داده اند که بیشتر شامل عملیات نشت داده های سرقت شده از شرکتهای اسرائیلی به صورت آنلاین است.
در سالی که گذشت صهیونیست ها در تقابل با ایران خویش را تنها نمی دیدند و غول های فناوری آمریکایی هم در تقسیم کار بین المللی جبهه ضدایرانی نقش فعال تری برعهده گرفتند.
به عنوان مثال، فیسبوک بعد از اعلام ماه ژوئیه در خصوص پاک کردن حدود ۲۰۰ حساب کاربری که مدعی بود وابسته به نهادهای امنیتی ایران است، در اکتبر هم ادعایی مشابه را عرضه کرد.
در ادامه اقداماتی نظیر حذف تصاویر، پست ها و هشتگ های در ارتباط با حاج قاسم سلیمانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام نشان داد که این غول فناوری بر فرآیند ایران هراسی تا چه حد پافشاری دارد.
و اما آنچه در سال ۲۰۲۱ تداوم یافت، یکه تازی آمریکایی ها در جاسوسی از سراسر جهان و ضربه زنی اطلاعاتی به بازیگران فروملی، دولت ها و برخی چندملیتی ها بود. در ادامه افشاگری هایی که در مورد واقعیات جاسوسی سراسری واشنگتن و به صورت ویژه از سال ۲۰۱۳ تابحال از جانب «ادوارد اسنودن» پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا و «ویکی لیکس» صورت گرفته، تلویزیون جهانی چین برای رسوایی همدستی اطلاعاتی آمریکا با دانمارک از تعبیر جالبی بهره برد و آنرا تنها نوک کوه یخ در برنامه بین المللی آمریکایی ها برای تسلط سایبری در جهان عنوان نمود.
علاوه بر این تحولات، عرصه دیجیتال در سالی که گذشت شاهد تلاش کشورها جهت راه اندازی شبکه های ملی ارتباطات و توسعه پیام رسان های بومی (مانند روسیه و ایران و...)، افشاگری های مختلف در زمینه همکاریهای کشورهای عربی منطقه خاورمیانه با شرکتهای صهیونیستی و هم پیمانکاران جاسوسی سایبری، ایجاد تکنیک های جدید تقابل دیجیتال و... بود تا ۲۰۲۱ دورنمای یک انتقال بزرگ از عرصه حقیقت به دنیای مجازی را در جنگ های آتی به تصویر بکشد.
این مطلب آزینیک را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط آزینیک
نظرات خوانندگان آزینیک در مورد این مطلب